BADANIA LABORATORYJNE W PRAKTYCE DIETETYKA – ELEKTROLITY

W wodzie ustrojowej ludzkiego organizmu rozpuszczone są różne substancje, zarówno jony nieorganiczne, jak i organiczne. Składniki mineralne występują w płynach ustrojowych w formie jonowej. Wpływają na utrzymanie ciśnienia osmotycznego, a także współuczestniczą w zachowaniu stałego odczynu, ponieważ niektóre z nich są składnikami układów buforowych. Elektrolity wpływają również na wymianę gazową i determinują potencjały błonowe.

Sód

Sód, czyli Na, jest najbardziej rozpowszechnionym elektrolitem w ludzkim organizmie. Jego zdecydowana większość (91%) znajduje się w przestrzeni pozakomórkowej. Zmiany stężenia sodu wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową, przewodzenie impulsów nerwowych czy aktywnego transportu składników pokarmowych.

Normy: 135-145 mmol/l

Podwyższone stężenie sodu, czyli hipernatremia, diagnozuje się w przypadku norm powyżej 148mmol/l. Hipernatremia może powstawać w skutek utraty wody (np. wysoka gorączka, biegunka) lub z powodu małej jej podaży. Dochodzi do odwodnienia komórek, może pojawić się brak łaknienia, nudności czy wymioty. Przedłużające się podwyższone stężenie Na może spowodować zaburzenia świadomości, stany pobudzenia czy nadmierny skurcz mięśni.

Hiponatremia to odwrotny przypadek, czyli zmniejszone stężenie sodu (poniżej 135 mmol/l). Może pojawić się jako skutek utraty wody w przypadku silnych wymiotów czy biegunek, a nawet nadmiernego stosowania diuretyków. Często występuje przy niewydolności nerek i zespole nerczycowym (obrzęki). 

 

Potas

Jest to główny kation płynu wewnątrzkomórkowego. Działa przeciwnie do jonów sodu. Odpowiada za napięci mięśni i przepuszczalność błon komórkowych. 

Normy: 3,8-5,5 mmol/l

Podwyższone stężenie potasu, czyli hiperkalemia, pojawia się w przypadku nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek i przy nadmiernym uwalnianiu potasu z komórek. Utrzymująca się hiperkalemia negatywnie wpływa na przewodzenie impulsów nerwowych i może powodować porażenie mięśni szkieletowych, zaburzenia rytmu serca i parastezje (mrowienia).

Hipokalemia, czyli obniżone stężenie potasu, może być diagnozowana w przypadku niedostatecznej podaży potasu, jego nadmiernej utraty przez skórę, przewód pokarmowy lub nerki. Objawy hipokalemii to zaburzenia pracy serca, zaparcia, zaburzenia neurologiczne. 

 

 

Magnez

Jony tego pierwiastka są zaangażowane w procesy energetyczne, a także syntezę białek i przemiany kwasów nukleinowych. 

Normy: 0,65-1,2 mmol/l

Podwyższone stężenie potasu, czyli hipermagnezemia, występuje w przypadku nadmiernej podaży z dietą i zwiększonym wchłanianiem magnezu z przewodu pokarmowego. Nadmiar magnezu może upośledzić przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, a pojawiające się objawy to: spadek siły mięśniowej i niedociśnienie. 

Niedobór magnezu w diecie czy jego zwiększona utrata przez nerki przyczyniają się do hipomagnezemii. Jej najczęstsze symptomy dotyczą zaburzeń rytmu serca, osłabienia mięśni, zaburzeń koncentracji czy stanów lękowych. 

 

Wapń

Odpowiada za prawidłową mineralizację kości, proces krzepnięcia krwi i nieprawidłowości w przewodnictwie nerwowym. 

Normy: 2,25-2,75 mmol/l

Podwyższone stężenie wapnia (hiperkalcemia) jest skutkiem nowotworów lub nadczynności przytarczyc. Objawy pojawiają się w zależności od czasu trwania i stopnia nasilenia hiperkalcemii. Mogą pojawić się kamica nerkowa, nadciśnienie, tachykardia, objawy ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, zaparcia), a także obniżone napięcia mięśniowe.

Hipokalcemia, czyli zmniejszone stężenie potasu, może być skutkiem nieprawidłowej diety, upośledzonego wchłaniania i jego nadmiernej utraty z moczem. Symptomy hipokalcemii obejmują zaburzenia w funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego (tężyczka). 

 

Podsumowując, nawet pojedyncze nieskomplikowane substancje są niezwykle ważne dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Bez nich nie byłoby możliwe przewodzenie impulsów nerwowych, skurcz mięśni czy transport substancji odżywczych.