NIGDY NIE ŁĄCZ BRZOZY I GRUSZKI!

Alergią krzyżową nazywamy odpowiedź immunologiczną organizmu, która "powstała przez konkretny alergen, ale została wywołana przy kontakcie z innym alergenem o podobnej budowie, pochodzącym z innego źródła". I tak osoba uczulona na brzozę, poza sezonem pylenia toleruje orzechy, ale już w okresie pylenia doznaje reakcji alergicznej na śladowe ilości alergenów orzechów. Alergie krzyżowe stanowią poważny problem nasilający objawy alergiczne, wpływają też na diagnostykę i leczenie alergii.

Dlaczego tak się dzieje?

W połowie XX wieku zauważono, że objawy alergiczne u osób uczulonych na pyłki roślin nasilają się po zjedzeniu niektórych owoców. Podstawą kliniczną alergii krzyżowej jest równoczesne wystąpienie lub wzrost intensywności objawów u osoby uczulonej na alergeny pokarmowe, wziewne i kontaktowe. Jak dokładnie to wytłumaczyć? Dzieje się tak, gdy przeciwciała klasy IgE skierowane w stronę jednego alergenu rozpoznają i łączą się z alergenem pochodzącym z innego źródła, ale o zbliżonej budowie.

Alergeny te są do siebie zbliżone strukturalnie albo mają podobną sekwencję białek epitopów (czyli fragmentu alergenu, który łączy się bezpośrednio z wolnym przeciwciałem). Im bardziej są do siebie podobne, tym prawdopodobieństwo reakcji jest wyższe.

W medycynie podobne lub identyczne alergeny odpowiedzialne za wywoływanie reakcji krzyżowych nazwane zostały panalergenami. Przeciwciała po kontakcie z panalergenami postępują analogicznie jak w przypadku kontaktu z alergenem pierwotnym i wywołują kaskadę reakcji alergicznych. 

Prościej mówiąc, do alergii krzyżowej dochodzi pomiędzy pyłkami i pokarmami z powodu podobieństw w budowie ich białek alergennych. 

 

W przypadku pyłków brzozy alergeny znajdujące się w jabłku, gruszce, winogronie, brzoskwini oraz fidze są do siebie strukturalnie podobne i może wystąpić między nimi reakcja krzyżowa. 

Alergeny pyłków bylicy reagują krzyżowo z alergenami jabłka, awokado, arbuza, papryki i mango.

W przypadku alergenów pyłków traw mogą wystąpić reakcje z alergenami pomarańczy, figi, jabłka, brzoskwini, a także arbuza i bakłażana.

Co ciekawe, alergeny lateksu są strukturalnie podobne do alergenów zawartych w takich owocach jak awokado, banan, mango i kiwi oraz w papryce.

Zespół OAS

Pod względem klinicznym, reakcje krzyżowe odpowiadają za powstawanie zespołów pyłkowo-pokarmowych. Głównym ich objawem jest zespół anafilaksji jamy ustnej (OAS – oral allergy syndrome), które może występować aż u 80% osób uczulonych na pyłek brzozy. Inne postacie zespołów pyłkowo-pokarmowych to zespół lateksowo-owocowy, zespół wieprzowina-sierść kota czy zespół mleko krowie-sierść krowy.

Warto też pamiętać, że zazwyczaj Pacjenci są uczuleni jednocześnie na kilka alergenów wziewnych różnych gatunków roślin. Potencjalnych jest zatem mnóstwo reakcji krzyżowych, a dieta eliminacyjna powinna być zalecana wyłącznie wtedy, gdy mamy bezsprzeczne dowody np. na podstawie objawów klinicznych po próbie prowokacyjnej.

Alergia krzyżowa występuje też w przypadku roztocza kurzu domowego i skorupiaków. Zadziwiające, prawda? Okazuje się, że białko obecne w mięśniach krewetek, krabów i ostryg jest zgodne z białkiem alergennym roztoczy.