BADANIA LABORATORYJNE W PRAKTYCE DIETETYKA CZ. I

Diagnostyka laboratoryjna jest istotnym elementem w pracy dietetyka. Mimo tego, że każdy Pacjent jest inny to dzięki stałym elementom, takim jak zalecenia i normy, jesteśmy w stanie określić, jak kształtuje się stan zdrowia danej osoby. To właśnie dzięki podstawowym badaniom laboratoryjnym możemy poznać, w jakiej kondycji jest Pacjent i wykryć potencjalne zagrożenia.

Niezbędne minimum

Podstawowe badania, które są przydatne na pierwszej wizycie, by jak najlepiej wybrać i dopasować plan żywienia dla konkretnego Pacjenta to: morfologia krwi obwodowej, ogólne badanie moczu, glukoza na czczo, lipidogram (stężenia substancji tłuszczowych we krwi) i próby wątrobowe. W zależności od chorób współistniejących można rozszerzać ten zakres o badania oceniające pracę tarczycy, hormonalne czy np. w kierunku nietolerancji glutenu. 

Morfologia krwi obwodowej

Badanie podstawowe krwi obejmuje analizę elementów morfotycznych krwi – erytrocytów (układ czerwonokrwinkowy), trombocytów (płytki krwi) i leukocytów (układ białokrwinkowy). Służy do diagnozowania różnych schorzeń – niedokrwistości, stanów zapalanych czy chorób zakaźnych. 

Dzisiaj przed Wami charakterystyka układu czerwonokrwinkowego. 

Erytrocyty – krwinki czerwone, główną ich funkcją jest transport gazów: tlenu i dwutlenku węgla. Ich wytwarzanie kontroluje erytropoetyna wytwarzane przez nerki. 

Normy:

Kobiety 3,5-5,2 x10¹²/l

Mężczyźni 4,2,-5,4 x10¹²/l

Zbyt mała ilość erytrocytów jest związana z niedokrwistością. Wyniki przekraczające normę mogą być związane ze stanami odwodnienia, czerwienicą prawdziwą, a także jako skutek uboczny przyjmowania kortykosteroidów. 

Hemoglobina – główne białko występujące w erytrocytach, które bezpośrednio odpowiada za łączenie się z gazami we krwi.

Normy:

Kobiety 12-16 g/dl

Mężczyźni 14-18 g/dl 

Zbyt niskie stężenie obserwuje się w przypadku niedokrwistości. Zbyt duże stężenie, tak jak w przypadku podwyższonej ilości erytrocytów, występuje w wyniku odwodnienia i czerwienicy prawdziwej.

UWAGA: W przypadku niskiego stężenia hemoglobiny zaleca się rozszerzenie diagnostyki o stężenie żelaza, transferynę, wysycenie transferyny, ferrytynę oraz poziom witamin B12 i B11. 

Hematokryt – obrazuje objętość erytrocytów w stosunku do objętości krwi pełnej.

Normy:

Kobiety 37-47%

Mężczyźni 40-54%

Poziom hematokrytu poniżej normy może być skutkiem zmniejszonej objętości erytrocytów i świadczy o niedokrwistości. Zbyt wysoki poziom hematokrytu, który jest skutkiem zwiększonej ilości erytrocytów może świadczyć o czerwienicy prawdziwej czy nadkrwistości. Jeśli występuje wraz z obniżoną objętością osocza, to jest skutkiem odwodnienia lub utraty osocza. 

MCH, średnia masa hemoglobiny w krwince – wskaźnik średniej masy hemoglobiny w krwince czerwonej.

Normy: 27-31 pg

Obniżone wartości MCH świadczą o krwince niedobarwliwej. Związane jest to z niedokrwistościami z niedoboru żelaza. Zawyżone wartości, czyli krwinki nadbarwliwe, obserwowane są w niedokrwistościach megaloblastycznych (anemia z niedoboru witaminy B12 lub B11). 

MCHC, średnie stężenie hemoglobiny w krwince – odzwierciedla stężenie hemoglobiny w objętości krwinek czerwonych. Wyliczanae jest ze stężenia hemoglobiny i wartości hematokrytu. 

Normy: 32-36 g/dl

Obniżone MCHC pojawia się w niedokrwistościach z niedoboru żelaza. Wartości podwyższone obserwuje się w m.in. w zaburzeniach gospodarki wodno-elektrolitowej. 

MCV, średnia objętość krwi – oznacza średnią objętość krwinki czerwonej. Do obliczeń uwzględnia się hematokryt i ilość erytrocytów. 

Normy: 82-92 fl

Mikrocytoza, czyli mała objętość krwinki występuje w niedokrwistościach z niedoboru żelaza, a także w zaburzeniach gospodarki wodno-elektrolitowej. Makrocytoza, czyli duża objętość krwinki występuje w niedokrwistościach z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego. 

Retikulocyty – to prekursory erytrocytów, które nie zawierają jądra komórkowego. Są dobrym wskaźnikiem aktywności szpiku kostnego. 

Normy: 5-15 ‰ liczby erytrocytów

Mała ilość retikulocytów może być związana ze zmniejszoną aktywnością szpiku kostnego, pojawia się też w przypadku niedokrwistości z niedoboru witaminy B12. Duża ilość retikulocytów znaczy o zwiększonej aktywności erytropoetycznej szpiku. Może też wskazywać na ostre niedokrwistości pokrwotoczne. 

 

Podsumowując: układ czerwonokrwinkowy pozwala na ocenę pracy szpiku kostnego, a także wykluczenie niedokrwistości, która jest schorzeniem występującym u ponad 1,6 mld ludzi, a głównie dotyczy dzieci, kobiet w wieku rozrodczym oraz osób starszych. 

 

^{foto freepik.com}