ETYKIETY PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH - JAK JE CZYTAĆ?

Obecność etykiety na produkcie wcale nie jest dobrą wolą producenta, a prawnie uregulowanym obowiązkiem. Dlaczego są one tak istotne? Etykiety produktów spożywczych zawierają informacje, które pomagają podejmować korzystniejsze wybory żywieniowe. Innymi słowy: dzięki nim to, co widzisz, jest tym, co naprawdę dostajesz. Jest to niezwykle istotne, zwłaszcza np. u alergików lub osób cierpiących na celiakię, które muszą szczególnie analizować produkty, trafiające do ich koszyków z zakupami. I pamiętaj: im krótsza etykieta, tym lepiej!

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1169/2011 z dnia 25 października 2011 roku, w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, dokładnie opisuje, co obowiązkowo musi znajdować się na etykietach produktów. Najistotniejsze z punktu widzenia osoby kupującej jest:

1. Nazwa produktu

Przepisy wymagają, aby nazwa produktu była zamieszczona w głównym polu widzenia opakowania, konsument powinien zobaczyć ją przy pierwszym spojrzeniu w momencie zakupu. Na pewno nie może ona być ukryta.

2. Wykaz składników

„Składnik” to każda substancja użyta przy wytworzeniu lub przygotowaniu produktu spożywczego. Prawo wymaga podawania listy składników, począwszy od tego, który stanowi największą wagowo część produktu. Jeśli zatem jogurt składa się głównie z mleka, to pojawi się ono jako pierwsze na liście.

3. Alergeny pokarmowe

Bezwarunkowo etykieta musi zawierać informacje o alergenach, które powinny być zamieszczone pismem wyraźnie odróżniającym się od reszty wykazu składników. Do pokarmów najczęściej wywołujących alergię lub nietolerancję pokarmowe zalicza się: gluten, białko mleka krowiego i jaja kurzego, ryby, skorupiaki i mięczaki, orzechy, soję i pszenicę.

4. Data minimalnej trwałości lub przydatności do spożycia

Na etykietach produktów spożywczych można przeczytać dwa sformułowania: „Należy spożyć do” lub „Najlepiej spożyć przed”. Czym się różnią? Pierwszy z nich wskazuje ,do kiedy żywność zachowuje odpowiednią jakość. Po upływie tego terminu skonsumowanie może powodować poważne konsekwencje zdrowotne. Dotyczy to głównie świeżych produktów, takich jak mięso, ryby, produkty mleczne, dlatego przestrzeganie tej daty jest tak istotne! Natomiast „Najlepiej spożyć przed” pokazuje, do kiedy spożycie danego produktu jest bezpieczne. Nawet „po terminie” nie ulega zepsuciu. Może natomiast dojść do zmian w konsystencji, kolorze, smaku lub zapachu. Zalicza się tutaj produkty zbożowe (kasza, ryż, makaron), herbatę, niektóre słodycze, przyprawy.

5. Ilość żywności netto

W tym samym polu widzenia, gdzie znajduje się nazwa produktu, producent musi umieścić informację o ilości netto produktu. Jeśli w nazwie podkreślono występowanie danego składnika, np. Chleb z żurawiną, wymaga się podania jego procentowej zawartości.

6. Specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia

W niektórej żywności (np. w sokach), zachodzą niewidoczne gołym okiem zmiany mikrobiologiczne. Dla takich produktów wprowadzono obowiązek wskazywania warunków ich przechowywania lub użycia. Podane informacje mogą dotyczyć np. temperatury lub unikania ekspozycji na słońce.

7. Instrukcja użycia

Jest wymagana, gdy jej brak uniemożliwiłby właściwe użycie np. produktów w proszku, wymagających obróbki termicznej przed spożyciem lub wyrobów mrożonych, które najpierw trzeba rozmrozić.

8. Informacja o wartości odżywczej

Dzięki tej informacji konsumenci mają możliwość dokonywania świadomych wyborów żywieniowych. Producenci są zobowiązani do podania:

-wartości energetycznej,

- ilości tłuszczu,

- kwasów tłuszczowych nasyconych,

- węglowodanów,

- cukrów,

- białka,

- soli,

- ilości jakiegokolwiek składnika odżywczego lub substancji, dla których złożono oświadczenie żywieniowe.

Na produktach podane są również informacje na temat GDA
(ang. Guideline Daily Amount), tj. wskazane dzienne spożycie danego składnika. Informacje te określają, w jakim stopniu dany produkt (porcja) pokrywa dzienne zapotrzebowanie organizmu na energię i składniki odżywcze. Umieszczenie tych informacji nie jest obowiązkowe.

Producenci mogą także dodać uzupełniające wartości odżywcze:

- kwasy tłuszczowe jednonienasycone,

- kwasy tłuszczowe wielonienasycone,

- alkohole wielowodorotlenowe,

- skrobia,

- błonnik,

- witaminy i składniki mineralne.

Dane te muszą być obowiązkowo podane w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml, a obligatoryjnie można podać przeliczone wartości odżywcze na porcję lub jednostkową ilość żywności (np. w porcji 30 g).

Prawo podaje także, że wszelkie informacje zawarte na opakowaniu muszą być:

- podane w języku polskim,

- napisane wyraźnie i czytelnie (określona jest nawet wielkość czcionki-co najmniej 1,2 mm, z wyjątkiem opakowań lub pojemników, których najmniejsza powierzchnia ma pole mniejsze niż

80 cm2),

- niemożliwe do usunięcia,

- umieszczone w widocznym miejscu.

Jeśli produkt pochodzi od zagranicznego producenta, konieczne jest jego oznakowanie w języku polskim.

Ciekawostką jest, że nie każdy produkt spożywczy musi być znakowany wartością odżywczą. Do tej grupy należą:

- produkty nieprzetworzone (np. owoce, warzywa),

- pieczywo,

- produkty bez opakowań,

- produkty przetworzone (tylko w przypadku, gdy jedynym procesem przetwarzania jest ich dojrzewanie),

- wody spożywcze,

- zioła, przyprawy lub ich mieszaniny,

- sól i zamienniki,

- słodziki stołowe,

- octy fermentowane,

- środki aromatyzujące,

– żelatyna,

– drożdże,

– gumy do żucia,

– żywność w opakowaniach lub pojemnikach, których największa powierzchnia jest mniejsza niż 25 cm².

Przepisy dotyczące etykietowania żywności mają na celu zapewnienie konsumentowi wszystkich informacji o produkcie, których potrzebuje do podjęcia świadomej decyzji o ich zakupie. Mówiąc dokładniej, gwarantują, że na produkcie znajdują się informacje zgodne z prawdą. Warto podczas zakupów zwracać uwagę na wszystkie wyżej wymienione punkty, bo nie zawsze, to co widzimy z przodu opakowania pokrywa się z jego zawartością. 

„Fit”, „light”, „pełen witamin” - to tylko niektóre z wielu haseł, które można przeczytać, a po sprawdzeniu składu okazuje się, że jest to tylko chwyt marketingowy, dlatego zapamiętaj: czytanie etykiet produktów wyjdzie Ci na zdrowie!



foto: freepik.com