KSYLITOL – FAKTY I MITY

Ksylitol w przemyśle spożywczym oznaczany jest symbolem E 967. Powszechnie powiela się opinie, że działa przeciwpróchniczo, przeciwzapalnie oraz wykazuje szereg innych, pozytywnych i prozdrowotnych zalet. Czy któreś z nich poparte są badaniami naukowymi? A może to jedynie mity?


Charakterystyka

Ksylitol w naturze występuje w wielu owocach i warzywach (np. truskawki, śliwki, grzyby) oraz w organizmie ludzkim. Znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Nie tylko, jako niskokaloryczny środek słodzący, ale również jako: emulgator, stabilizator, substancja pochłaniająca wilgoć i środek zagęszczający. Wyglądem przypomina cukier stołowy – jest biały, krystaliczny i bez zapachu. Jego słodkość można porównać z sacharozą, różnica natomiast tkwi w kaloryczności, ponieważ ksylitol dostarcza 40% mniej kalorii. Dobowa dawka tolerowana przez osoby dorosłe wynosi 100 g. EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) zaleca, aby jego spożycie nie przekraczało 0,5 g/kg m.c./dobę. Jest to dawka bezpieczna, niewywołująca efektów niepożądanych (ból brzucha, biegunki, wzdęcia), przy zachowaniu odstępstw czasowych.


Indeks glikemiczny i kaloryczność

Ksylitol to dobry zamiennik cukru dla osób z cukrzycą. Zaledwie 25-50 % jest absorbowane w jelicie cienkim, a jego metabolizm zachodzi przy niewielkim udziale insuliny i prowadzi do nieznacznego podwyższenia poziomu glukozy we krwi. Jego indeks glikemiczny jest niski i wynosi 13. Dla porównania IG cukru białego to 65. Zalecany jest także osobom na diecie redukcyjnej. 100 g dostarcza 240 kcal, jedna łyżeczka to ok. 17 kcal. Sprawdzi się wszędzie tam, gdzie używa się białego cukru: słodzenie napojów, wypieki, desery czy produkcja domowych przetworów.


Próchnica

Wielu dentystów zaleca stosowanie gumy do żucia słodzonej ksylitolem – nie bez powodu. Dlaczego? Ponieważ efektywność działania ksylitolu w zmniejszaniu występowania próchnicy została potwierdzona szeregiem badań klinicznych. Żucie gumy z tą substancją, zwiększy ochronę uzębienia niezależnie od stosowanej diety. Ważne jest jednak to, że do działania przeciwpróchniczego niezbędny jest kontakt ksylitolu z zębami (np. w paście do zębów czy wspomnianej gumie do żucia). Ochrona szkliwa polega na zahamowaniu wzrostu bakterii odpowiedzialnych za formowanie płytki nazębnej i zmniejszeniu przyczepności bakterii do powierzchni zębów. Dodatkowo ksylitol likwiduje niemiły zapach z ust i ma działanie odświeżające. Innym przeciwpróchniczym efektem spożywania ksylitolu jest wpływ na zwiększenie produkcji śliny.


Działanie przeciwzapalne

Pojawiają się doniesienia o tym, że ksylitol ma wyciszający wpływ na układ odpornościowy. Dotyczy to przeciwzapalnego działania w stanach zapalnych dziąseł i łagodzenia zapalenia ucha środkowego. Brakuje jednak publikacji, które dostarczyłyby więcej informacji o wpływie tego środka słodzącego na przebieg stanów zapalnych, które toczą się poza jamą ustną.


Kto powinien unikać ksylitolu?

Cukier brzozowy spożywany w umiarkowanych ilościach nie wywołuje negatywnych skutków zdrowotnych, jednak osoby, u których dochodzi do zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego (np. zespół jelita drażliwego, SIBO) nie powinny go spożywać.


Podczas gdy niektóre słodziki mogą powodować zagrożenie dla zdrowia, badania pokazują, że ksylitol jest bezpieczny w stosowaniu. Zgodnie z rozporządzeniem Unii Europejskiej nr 1129 z 2011 widnieje na liście dozwolonych substancji stosowanych w produkcji żywności. Jest dobrze rozpuszczalny w wodzie i stabilny w wysokich temperaturach. Jeśli szukasz zdrowszej alternatywy dla zwykłego cukru, koniecznie wypróbuj ksylitol.


Źródło:
Grembecka M., Ksylitol – rola w diecie oraz profilaktyce i terapii chorób człowieka, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLVIII, 2015, 3, str. 340 – 343
Kalemba-Drożdż M., Ksylitol – fakty i mity, czy to substancja prozdrowotna czy tylko chwyt marketingowy?, Public Health Forum 2018;IV(XII)2(45):95-99