CZY SUPLEMENTY DIETY MOGĄ WSPOMAGAĆ ODCHUDZANIE? - FAKTY I MITY

Rynek suplementów diety stale się poszerza, a producenci wielu dostępnych preparatów często przedstawiają swoje produkty jako panaceum na liczne dolegliwości i schorzenia. Nie inaczej jest także w przypadku suplementów wspomagających utratę masy ciała, po które niejednokrotnie sięgają osoby zmagające się z nadwagą lub otyłością.

Czym jest suplement diety?

Suplement diety to środek spożywczy, który ma na celu uzupełnienie normalnej diety. Stanowi on skoncentrowane źródło witamin, minerałów, bądź innych substancji wykazujących potencjalny efekt odżywczy lub fizjologiczny na organizm.

Bezpieczeństwo stosowania suplementów diety 

Suplement diety nie jest lekiem — co to oznacza w praktyce?


Na pierwszy plan wysuwa się brak obowiązku przeprowadzania państwowych badań laboratoryjnych, potwierdzających skład i działanie suplementu, przed wprowadzeniem go do obrotu na rynek. Dodatkowo status suplementu diety, oznaczonego zwyczajowo jako „żywność”, wpływa na mniej rygorystyczne warunki sanitarne, które powinny być zachowane podczas  procesu jego produkcji.


Według danych przedstawionych przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK) w latach 2017 - 2020 do urzędu wpłynęło ok. 63 tys. wniosków o wprowadzeniu lub zamiarze wprowadzenia suplementu diety do obrotu. Status „suplementu diety” otrzymało natomiast jedynie 1247 spośród przedstawionych produktów. 


Należałoby również wspomnieć o istniejącym ryzyku zanieczyszczenia niektórych suplementów diety substancjami niedozwolonymi i niebezpiecznymi dla zdrowia np. amfetaminą i jej pochodnymi lub sterydami anaboliczno — androgennymi. Sytuacja ta może mieć miejsce szczególnie w przypadku suplementów diety sprzedawanych na stronach internetowych przez niesprawdzonych producentów.


Nie możemy również zapominać o możliwości wystąpienia interakcji między składnikami suplementów diety a żywnością, czy zwyczajowo przyjmowanymi lekami. Niewłaściwe stosowanie suplementów diety może okazać się szkodliwe dla zdrowia również ze względu na nadmierną podaż witamin i składników mineralnych. Z tego powodu, tak ważne jest świadome podejście do suplementacji, którą warto skonsultować z lekarzem lub dietetykiem.

Suplementy diety wspomagające odchudzanie

Popularną grupę suplementów diety stanowią preparaty ułatwiające utratę masy ciała, wśród których możemy wymienić m.in.:

• preparaty hamujące apetyt,
• preparaty zawierające błonnik pokarmowy, L — karnitynę oraz CLA (sprzężony kwas linolowy),
• preparaty wzmagające termogenezę,
• produkty zmniejszające wchłanianie węglowodanów i tłuszczów.

W skład suplementów diety w tej grupie wchodzi długa lista składników aktywnych o potencjalnym działaniu wspomagającym redukcję tkanki tłuszczowej. Są to między innymi: kofeina, tauryna, ekstrakt z zielonej herbaty (w tym polifenol EGCG), chrom, kapsaicyna, kwas chlorogenowy, ekstrakt z gorzkiej pomarańczy i wiele innych.


Dlaczego konsumenci sięgają po suplementy diety wspomagające odchudzanie?

Zmiana stylu życia, na którą składa się przede wszystkim zastosowanie odpowiednio zbilansowanej diety, włączenie regularnej aktywności fizycznej do swojej codziennej rutyny czy higiena snu to proces wymagający wysiłku i nierzadko również wyjścia ze strefy komfortu. Wiele osób chcących szybciej osiągnąć oczekiwany efekt (np. w postaci utraty zbędnych kilogramów do wakacji) szuka prostszego sposobu dostępnego „od ręki”.


Czy warto w takim razie przyjmować preparaty ułatwiające utratę masy ciała?

Gdyby rzeczywiście istniał skuteczny suplement diety na odchudzanie, to problem otyłości nie byłby rozpowszechniony na tak dużą skalę.

W świetle obecnej wiedzy nie ma natomiast wystarczających dowodów naukowych potwierdzających, zakładane przez producentów, działanie większości tego rodzaju preparatów.

Skuteczność wybranych suplementów diety: kofeina i wyciąg z zielonej herbaty

Część badań sugeruje potencjalny wpływ kofeiny i wyciągu z zielonej herbaty na przyspieszenie metabolizmu. Spożycie obu substancji (szczególnie w połączeniu) może nieznacznie sprzyjać utracie masy ciała poprzez zwiększenie termogenezy i utleniania tłuszczów w organizmie. 


Powinniśmy jednak zwrócić uwagę na fakt, że nadmierne spożycie zarówno kofeiny, jak i wyciągu z zielonej herbaty nie pozostaje obojętne dla zdrowia. Przykładowo, duża dawka kofeiny przyjmowanej regularnie może powodować problemy żołądkowo — jelitowe, kołatanie serca czy bezsenność.

Kiedy warto rozważyć suplementację diety?

Sprawdzone i przebadane suplementy diety powinny być stosowane w uzasadnionych przypadkach klinicznych, do których zaliczamy:

• osoby ze stwierdzonymi niedoborami witamin lub składników mineralnych (po konsultacji z lekarzem i dietetykiem) - zazwyczaj są to osoby stosujące diety bardzo niskoenergetyczne,
• osoby będące na dietach eliminacyjnych z przyczyn zdrowotnych np. nietolerancja laktozy,
• kobiety ciężarne,
• kobiety po menopauzie,
• osoby starsze.

Warto również wspomnieć, że ze względu na powszechnie występujący problem niedoboru witaminy D3 na poziomie populacyjnym, zaleca się suplementację tego składnika odżywczego przez cały okres jesienno — zimowy.

Podsumowanie

Wciąż brakuje rzetelnych i szerokich analiz naukowych potwierdzających skuteczność suplementów diety wspomagających odchudzanie. Ze względu na ryzyko zanieczyszczenia oraz interakcji z lekami i żywnością, ewentualną suplementację warto skonsultować z lekarzem lub dietetykiem.
Suplementy mogą stanowić korzystne uzupełnienie diety osób ze stwierdzonymi niedoborami składników odżywczych. Bez wątpienia zasadne jest również wprowadzenie suplementacji u pacjentów zagrożonych tymi niedoborami ze względu na zwiększone zapotrzebowanie wynikające z wieku, stanu fizjologicznego lub specjalnego sposobu żywienia. 

Żaden suplement obecny na rynku nie może natomiast zastąpić zdrowej, prawidłowo zbilansowanej diety, uwzględniającej ujemny bilans energetyczny oraz regularną aktywność fizyczną.












Źródła:
1.Konycz D. i wsp.: A Systematic Review of the European Rapid Alert System for Food and Feed: Tendencies in Illegal Food Supplements for Weight Loss. Frontiers in Pharmacology. 2020.
2. Westerterp-Plantenga M.S. i wsp.: Body Weight Loss and Weight Maintenance in Relation to Habitual Caffeine Intake and Green Tea Supplementation. Obesity. 2012.
3. www.nik.gov.pl/aktualnosci/niekontrolowane-suplementy-diety.html
4. Stoś K. i wsp.: "Suplementy diety–czy potrzebujesz?." NCEŻ. 2019.