REGURGITACJA POKARMU

W Europie blisko 26% ludności cierpi na chorobę refluksową przełyku. Schorzenie to występuje zatem powszechnie. Niestety, ale często nie jest prawidłowo rozpoznawane, a to prowadzi do znaczącego pogorszenia jakości życia pacjenta. Refluks należy do chorób układu pokarmowego i wymaga odpowiedniej modyfikacji diety. Które produkty są dozwolone w diecie cierpiącego na tę jednostkę chorobową, a których powinien unikać? Na te i inne pytania odpowiadamy w dzisiejszym artykule.

Definicja i przyczyny 

Choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease) to schorzenie, które polega na cofaniu się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. 

Wśród przyczyn tej choroby wymienia się:

-obniżone ciśnienie (prawidłowe to 30 mm Hg) w dolnym zwieraczu przełyku (odpowiedzialnym za zatrzymywanie miazgi pokarmowej w żołądku), objawiające się jego niewydolnością,

-zaburzenia opróżniania żołądka,

-według badań dolny zwieracz przełyku ulega dodatkowo przejściu spontanicznej relaksacji (TLESR – transient lower esophageal sphincter relaxation). 

Leki, choroby tkanki łącznej, otyłość czy ciąża (która zwiększa ciśnienie jamy brzusznej przez co treść żołądka jet wypychana) to czynniki wpływające na napięcie przełyku.

Choroba refluksowa może mieć postać:

- nadżerkową (ubytki nabłonka w przełyku),

- nienadżerkową (na tę postać cierpi 60% przypadków).

 

Objawy

Głównymi objawami choroby refluksowej są:

- zgaga (uczucie pieczenia za mostkiem),

- kwaśne odbijania,

- zrzucanie kwaśnej treści żołądkowej do przełyku,

- ból i pieczenie w nadbrzuszu,

- czasem bolesne połykanie, nudności i wymioty.

U części pacjentów występują także objawy poza przełykowe takie jak:

- zapalenie dziąseł, gardła czy krtani,

- chrypka,

- zmiana barwy głosu,

- napadowy kaszel nocny,

- ból w klatce piersiowej.

Objawy tego schorzenia nasilają się od około pół do dwóch godzin po posiłku oraz w pozycji schylonej i leżącej. Jeśli choroba nie jest leczona, może dojść do poważnych powikłań takich jak zwężenie przełyku, krwotoki, krwawienie, dysfagia (trudność w przełykaniu) lub zmiana przednowotworowa tj. przełyk Barretta.

 

Modyfikacja stylu życia

W pierwszej fazie choroby stosuje się leczenie zachowawcze, które polega na zmianie stylu życia i zastosowaniu odpowiedniej diety eliminującej objawy. U wielu chorych jednak niezbędne staje się leczenie farmakologiczne.

Modyfikacja stylu życia obejmuje:

- uniesienie wezgłowia łóżka,

- unikanie pracy w pozycji zgiętej,

- rezygnację z noszenia obcisłej bielizny, odzieży (powoduje wzrost ciśnienia śródbrzusznego),

- nie wykonywanie ćwiczeń fizycznych bezpośrednio po jedzeniu,

- zaprzestanie palenia tytoniu (osłabia napięcie dolnego zwieracza przełyku),

- normalizowanie masy ciała (otyłość pogarsza przebieg choroby).

 

Dieta

Postępowanie żywieniowe w refluksie żołądkowo-przełykowym powinno uwzględniać pokarmy lekkostrawne oraz takie, które nie stymulują wydzielanie soku żołądkowego.

Posiłki powinny być niewielkie objętościowo, przyjmowane o stałych porach bez pośpiechu i w spokojnej atmosferze. Ostatni powinien być przyjmowany najpóźniej 2-3 godziny przed snem.

Produkty, które nasilają objawy oraz mechanizmy ich działania:

1. Obniżenie napięcia w dolnym zwieraczu przełyku: czekolada, kawa, mocna herbata, napar z mięty pieprzowej, alkohol.

2. Nasilenie TLESRs (spontanicznej relaksacji dolnego zwieracza przełyku): tłuszcz, cebula, szalotki, por, czosnek.

3. Pobudzenie receptorów czuciowych w przełyku: owoce cytrusowe, soki z tych owoców, sok pomidorowy, ostre przyprawy.

4. Opóźnienie opróżniania żołądkowego: czekolada, tłuszcz.

5. Nasilenie wydzielania soku żołądkowego: kawa, alkohol.

 

Warto pamiętać, że reakcja na pokarmy jest kwestią osobniczą, dlatego też dobór produktów powinien być indywidualny dla każdego pacjenta. Podawane posiłki powinny być w temperaturze pokojowej, aby nie podrażniać przełyku. Ważna jest także metoda obróbki termicznej produktów, która wpływa na ich strawność. Przykładowo surowe jabłko częściej spowoduje pojawienie się u pacjenta dolegliwości niż ugotowane w wodzie lub na parze.

U osób, u których doszło do powikłań (np. zwężenie przełyku czy trudności w połykaniu) należy zastosować dietę znacznie rozdrobnioną (papkowatą) bądź płynną albo płynną wzmocnioną, w zależności od stanu chorobowego. Po poszerzeniu przełyku należy powrócić do ogólnych zaleceń.

 

GERD jest jedną z najczęściej występujących chorób przewodu pokarmowego. Zapobieganie objawom tego schorzenia opiera się na diecie eliminującej produkty spożywcze i potrawy prowadzące do jego występowania. 

 
Źródło:

1. Włodarek D. i wsp.: Dietoterapia, Warszawa 2015

2. Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka, żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2007

3. Śmiechowska M., cugowska m.: rola żywności i żywienia w chorobie refluksowej, Bromat. Chem. Toksykol. – XLIV, 2011, 3, str. 298-304

foto: Freepik.com