KILOGRAM DAJE RÓŻNICĘ

Historia skoków narciarskich w Polsce sięga początków XX wieku. Dyscyplina ta jest bardzo popularna w Polsce i na świecie. Istotnym elementem w tym sporcie jest utrzymywanie przez zawodników stałej, niskiej masy ciała. Dlaczego? Okazuje się, że istotnie wpływa ona na długość wykonywanych skoków. Jakie czynniki warunkują sposób żywienia skoczków narciarskich? Jakie są założenie ich diety? Życzymy miłej lektury.

Czynniki warunkujące sposób żywienia skoczków narciarskich

1. Typ budowy

Leptosomatyczny typ budowy ciała, charakteryzujący się smukłą, wydłużoną sylwetka, niską masą ciała, pociągłą twarzą i szyją jest najbardziej pożądany w tej dyscyplinie sportowej. U ektomorfików nad wymiarami szerokościowymi przeważają długościowe. Wymienione cechy budowy współgrają z działaniem praw biomechaniki i fizyki, dzięki czemu skoczkowie narciarscy mogą uzyskiwać lepsze wyniki. Obok niskiej masy ciała skoczkowie posiadają także obniżoną zawartość tkanki tłuszczowej oraz wyższą gęstość kości.

 

2. Czynniki środowiskowe

-Przebywanie na wysokości znacznie powyżej poziomu morza: wpływa na procesy metaboliczne zawodnika, w konsekwencji na zapotrzebowanie energetyczne i składniki odżywcze. Im wyższa wysokość nad poziomem morza, tym bardziej rośnie wydatek energetyczny organizmu. Czynnik ten wpływa na prawdopodobieństwo szybszego zużywania substratów glukozy, dlatego w diecie zawodników należy ustalić odpowiednią podaż węglowodanów. Należy również zwrócić uwagę na gospodarkę wodną organizmu, która w takich warunkach jest zaburzona.

-Ekspozycja na niską temperaturę otoczenia: w celu zapobiegania utraty ciała podczas wysiłku fizycznego w chłodnym otoczeniu zawsze wymagane jest zwiększenie podaży energii w diecie. Należy pamiętać, że odpowiednia ilość węglowodanów poprawia adaptację do niskich temperatur. 

-Czynniki balistyczne (szybkość i pozycję zawodnika podczas wyjścia z progu) i aerodynamiczne wybicia i lotu wpływają na właściwości szybowania skoczka (szybkość lotu, rodzaj kombinezonu skoczka, powierzchnia i pozycja zawodnika oraz siły nośne i siły oporu).

-Masa ciała: niska masa ciała skoczka narciarskiego powinna być utrzymywana na stałym poziomie podczas całego okresu zawodów. Komputerowe symulacje wykazały, że utrata 1kg masy ciała prowadzi do wydłużenia skoku o 1m (na skoczni o długości 120 m). Niska masa ciała umożliwia także łagodniejsze lądowanie. Dla wielu zawodników stwierdzenie: „kilogram daje różnicę” stało się niemal mottem życiowym. Byli coraz bardziej szczuplejsi, u wielu z nich pojawiła się niedowaga, u kilku zdiagnozowano nawet anoreksję. Jeden z zawodników przed zawodami przyjmował dziennie tylko 200 kcal, co w końcowym efekcie doprowadziło go do depresji. Najchudszy zawodnik przy wzroście 170 cm, ważył zaledwie 50 kg! Tak niska masa ciała była efektem restrykcyjnej diety, która była na poziomie 1500 kcal dziennie.

W roku 2004 FIS wprowadziła regulacje, które miały walczyć z problemem niedowagi u zawodników. Maksymalna dopuszczalna długość nart została uzależniona od wartości BMI. Wynosiła 146% wysokości ciała dla uczestników z BMI > 20kg/m2 w sprzęcie narciarskim, czyli około 18,5kg/m2 bez sprzętu. Na każde 0,5 redukcji BMI przypadało zmniejszenie maksymalnej długości nart o 2%. Dzięki tym zmianom, odsetek skoczków z indeksem masy ciała między 18 a 18,5 zmalał z 14% (2002) do 7,7% (2004). W 2004 r. nie odnotowano ani jednego skoczka, którego wskaźnik masy ciała byłby niższy niż 17!

 

Zatem jak powinna wyglądać dieta skoczka narciarskiego?

-Węglowodany: powinny stanowić główne źródło energii w diecie (około 60%). Celem ich przyjmowania jest odbudowa glikogenu. Treningi skoczków obejmują ćwiczenia szybkościowo-siłowe oraz wytrzymałościowo-siłowe, w przypadku tych drugich sugerowana podaż węglowodanów wynosi 30-60g/godz. Strategie odnośnie ich podaży powinny być dostosowywane indywidualnie do potrzeb sportowca.

-Białko: szczególnie w przypadku zawodników, u których ogranicza się wartość energetyczną diety w celu redukcji masy ciała, czyli u skoczków narciarskich ilość przyjmowanego białka powinna wynosić: 1,4–1,7 g/kg mc./dzień. Jego źródłem powinny być m.in. ryby, podroby, mięso, jaja i jego przetwory. Odżywki białkowe, zawierające białko w formie hydrolizatów (wysoka przyswajalność) mogą częściowo pokryć zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy.

- Tłuszcze: Skoki narciarskie to sport, gdzie wyraźnie przeważa wykorzystanie glukozy nad wykorzystaniem kwasów tłuszczowych w pokrywaniu zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze w diecie takiego sportowca powinny pokrywać 27% zapotrzebowania energetycznego:

I. Okres treningów z niemiarkowanym wysiłkiem: 2 g/kg mc./dobę.

II. Okres treningów z wysiłkiem zwiększonym i podczas zawodów: 2,1 g/kg mc./dobę. 

Źródłem tłuszczu w diecie powinny być różnorodne produkty, zarówno pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego, m.in. masło czy oleje roślinne. Skoki narciarskie wykonywane są w zimnym otoczeniu, mimo to zwiększenie ilości przyjmowanych lipidów w diecie zawodników nie jest wskazane, ponieważ prowadzi to do dodatkowego zakwaszenia organizmu.

 

Ze wszystkich sportów zimowych, skoczkowie narciarscy mają najniższe zapotrzebowanie energetyczne. Ich dieta powinna być skomponowana tak, aby dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Przy układaniu jadłospisu należy także wziąć pod uwagę indywidualne cechy sportowca, charakter przemian biochemicznych, które zachodzą w organizmie podczas podejmowanego wysiłku czy biomechanikę skoku narciarskiego.

 

Źródło:

Zaczek Z. i wsp.: ŻYWIENIE W SKOKACH NARCIARSKICH, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLIX, 2016, 2

Müller W.: Towards research-based approaches for solving body composition problems in sports: ski jumping as a heuristic example. Br. J. Sports Med., 2009; 43: 1013-1019. – 13.

foto: Freepik.com