JAK SKUTECZNIE ZMOTYWOWAĆ PACJENTA DO ZMIAN?

Praca dietetyka nie polega wyłącznie na przygotowaniu samego jadłospisu dla pacjenta. Bardzo ważne jest, aby wprowadzone nowe nawyki żywieniowe były kontynuowane przez niego także długo po zakończeniu współpracy. Podczas trwania całej przemiany istotne jest zatem, aby podczas konsultacji dietetyk skutecznie motywował swojego pacjenta i zachęcał go do dalszych działań. Pamiętaj: nawet najbardziej przemyślany jadłospis przekazany niezmotywowanemu pacjentowi będzie po prostu bezużyteczny.

Początek współpracy
Zgłaszający się do dietetyka pacjenci, z jednej strony bardzo chcą zmienić swoje nawyki żywieniowe, a z drugiej boją się porzucić stare przyzwyczajenia oraz wygodne i bezpieczne dotychczasowe życie. Taka ambiwalencja jest normalnym zjawiskiem i zmaga się z nią wiele osób.
Należy pamiętać także o tym, że wszystkie zmiany zachodzą w sposób nielinearny. Nagły powrót do starych przyzwyczajeń lub odstępstwa od diety nie powinny być traktowane jako porażki, gdyż zazwyczaj są wpisane jako kolejny etap realizacji zaplanowanych zaleceń. Takie zachowania są źródłem cennych informacji: dietetyk dowiaduje się, co przeszkodziło pacjentowi w realizacji celów i jakie obszary wymagają większej uwagi. Od każdego pacjenta należy uzyskać odpowiedź na pytania: dlaczego zdecydował się na wizytę? Co skłoniło go do zmiany? Co najbardziej chciałby osiągnąć? Ilu pacjentów, tyle różnorodnych odpowiedzi, dlatego można spodziewać się: „Chcę mieć większą pewność siebie”, „Chcę być w formie, aby móc bawić się z wnukami”, „Chcę być w końcu szczupła”. Jedno jest pewne: cele te pomogą lepiej poznać i zrozumieć pacjenta, można je także wykorzystać do motywowania w chwilach słabości i zwątpienia.

Dialog motywujący
Polega na takim zaaranżowaniu rozmowy, aby pacjent sam przekonał się do zmiany, opierając się na własnych wartościach. Definiowany jest jako: skoncentrowany na osobie sposób pomagania w odniesieniu do powszechnego problemu ambiwalencji wobec zmiany. W pracy z drugim człowiekiem istotne jest stworzenie bezpiecznej atmosfery, dzięki czemu nie będzie bał się on opowiadać o tym, co jest dla niego ważne.

Duch DM, czyli tak zwana „melodia” dialogu motywującego
Obejmuje 3 kluczowe elementy:
1. Współpraca, czyli partnerska relacja.
Pacjent tworzy z dietetykiem drużynę! Oboje są tak samo ważni w tej relacji, co powinno przełożyć się na odpowiedni sposób prowadzenia rozmowy. Należy unikać moralizowania, rozkazywania, ostrzegania, udzielania rad oraz dawania gotowych rozwiązań. Zamiast tego lepiej sprawdzi się podbudowywanie pacjenta i pokazanie mu, że specjalista, do którego się udał również wierzy w powodzenie całego planu.
2. Wywoływanie, czyli wydobywanie powodów, przyczyn zmian i pomysłów na skuteczną realizację celów.
Rozmowę należy prowadzić w taki sposób, aby to pacjent podawał argumenty, które przemawiają za korzyściami zmiany, którą chce zrealizować. Dzięki temu bardziej się zaangażuje i nie będzie miał poczucia, że ktoś próbuje mu narzucać swoje zdanie. Zadaniem dietetyka nie jest przekonanie pacjenta, że powinien zmienić swoje nawyki żywieniowe. Wręcz odwrotnie! Sam zainteresowany powinien przekonać specjalistę, że chce zmienić styl życia. Im bardziej otwarcie i szczerze będzie o tym mówić, tym większe prawdopodobieństwo, że przełoży się to na czyny.

3. Autonomia, czyli niezależność pacjenta.
Nie można zmusić pacjenta do zmiany, to on jest odpowiedzialny za wybór własnej drogi. Dzieląc się merytoryczną wiedzą i wskazówkami, należy pytać, czy podopieczny w ogóle chce ich wysłuchać.

Dietetyk: Czy potrzebuje pani informacji o Hashimoto? Oprócz porad dietetycznych mogę również opowiedzieć o leczeniu, wpływie na ogólne zdrowie. Słyszę, że pojawiają się obawy o pogorszenie samopoczucia i utraty sił.
Pacjent: Wszystkiego dowiedziałam się już od lekarza i czytałam dużo w internecie. Moja kuzynka też choruje, więc również opowiadała mi czego mogę się spodziewać.
Dietetyk: Rozumiem, jeśli jednak będzie pani potrzebowała dodatkowych informacji, proszę śmiało pytać.

W przedstawionej rozmowie dietetyk pyta o pozwolenie na przekazanie informacji, akceptuje wybór pacjenta, ale jednocześnie podkreśla, że służy pomocą w przyszłości.

W dążeniu do realizacji założonych celów niezbędny jest stały kontakt z pacjentem, dlatego warto raz na pewien czas wysłać mu krótką wiadomość, pytając o realizację działań lub samopoczucie. Taką komunikację na pewno ułatwi konto online pacjenta w programie DietetykPro, w którym w dowolnym momencie można wysyłać pacjentom wiadomości wraz z załącznikami. Ta nowoczesna, wewnętrzna forma komunikowania się pomaga wspierać i motywować podopiecznych.

Zastosowanie powyższych technik może okazać się bardzo pomocne, zwłaszcza u osób, którym nowe zasady żywienia sprawiają dużą trudność. Jednakże u grupy pacjentów (np. z zaburzeniami odżywiania) niezbędna jest również współpraca z psychologiem lub psychodietetykiem.