INTERAKCJE MIĘDZY LEKAMI A ŻYWNOŚCIĄ

Polski rynek leków i suplementów diety wciąż się rozwija. W Polsce prawdopodobnie około 33% społeczeństwa codziennie zażywa leki. Wielu Pacjentów nie zdaje sobie sprawy, że to co jedzą może wpływać na działanie przyjmowanych przez nich leków. Zazwyczaj skrupulatnie nie analizujemy ulotki dołączanej do preparatów farmaceutycznych – a powinniśmy to robić. Dlaczego? Nieprawidłowa reakcja leku z produktem spożywczym zawartym w diecie, może mieć wpływ na skuteczność terapii i zwiększać ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych.

Jak żywność wpływa na wchłanianie i metabolizm leków?

Lek, aby uzyskać określony efekt działania, musi zostać wchłonięty przez organizm. Dużą rolę w procesie absorbowania leków odgrywa jelito cienkie. W zależności od budowy chemicznej i rozpuszczalności, leki są wchłaniane na zasadzie jednej z trzech dróg: 

• transport aktywny – transport przez błony komórkowe z udziałem substancji przenośnikowych przeciwnie do gradientu stężeń;
• transport bierny – transport przez błony komórkowe zgodnie z gradientem stężeń;
• pinocytoza – przenikanie do błony komórkowej małych drobin leku zawieszonych w postaci wodniczek. 

Niektóre leki powinny zostać podane na czczo, dzięki temu zachodzi szybsze opróżnianie żołądka i bardziej dynamiczny wzrost stężenia leku we krwi. Inny powód jest taki, że jest grupa preparatów, które wiążą się z jonami dwuwartościowymi zawartymi w pokarmie. Prościej mówiąc, spożycie posiłku spowalnia opróżnianie żołądkowe, co ma wpływ na dłuższy pasaż leku. Jednakże, żywność może spełniać także funkcje osłaniające błonę śluzową przewodu pokarmowego przed szkodliwym działaniem leków. Czas i sposób przyjmowania jest indywidualny dla każdego medykamentu, więc przed jego przyjęciem warto zapoznać się z dołączoną ulotką lub zapytać lekarza.

W licznych badaniach naukowych wykazano, że konkretne produkty mają wpływ na metabolizm preparatów farmaceutycznych. Oto lista tych najczęściej spotykanych interakcji żywności z lekami:

Grejpfrut

Grejpfrut wpływa na leki hipotensyjne (czyli obniżające ciśnienie krwi), m.in. na amlodipinę, nimodipinę czy felodipinę. Flawonoidy zawarte w tym owocu, a w szczególności naringin, zwiększają stężenie leku we krwi, przez to efekty działania amlodipiny mogą być zintensyfikowane. Jedna szklanka soku grejpfrutowego może ponad dwukrotnie wydłużać uwalnianie leku i zwiększać jego biodostępność.

W badaniach naukowych wykazano znacznie poważniejsze następstwa stosowania soku grejpfrutowego i nitrendipiny, jak np. niedociśnienie tętnicze, a nawet niedokrwienie mięśnia sercowego.

Korzeń lukrecji

Związki zawarte w lukrecji wpływają na enzymy wątrobowe, które biorą udział w metabolizmie leków. 

Lukrecja, podobnie jak grejpfrut, może mieć wpływ na działanie specyfików obniżających ciśnienie krwi. W szczególności, poleca się unikać jej w przypadku przyjmowania leków z grupy antagonistów wapnia, beta-adrenolityków oraz ACE-I. Należy więc uważać na herbaty owocowe i ziołowe, gdyż korzeń lukrecji jest ich częstym dodatkiem. 

Brukselka, kapusta, rzepa, kalafior

Warzywa te są bogate w związki indolowe, które zmniejszają stężenie leków nasennych i uspokajających (np. barbital) czy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (fenacetyna, fenazon). 

Brokuły, sałata, szpinak

Zielone warzywa są doskonałym źródłem witaminy K. Z tego też powodu wpływają obniżająco na działanie antywitamin K tj. warfaryny czy acenokumarolu. Połączenie tych leków z produktami o wysokiej zawartości witaminy K może mieć bardzo poważne konsekwencje: zwiększenie krzepliwości krwi, co może powodować zatory płucne, zawały serca czy udary mózgu.

Sery dojrzewające, czekolada, bób

Produkty te są bogate w tyraminę, która wywołuje interakcje między inhibitorami monooksydazy (MAO). Leki te są stosowane jako leczenie zakażeń żołądkowo-jelitowych czy depresji. Interakcja między inhibitorami MAO a tyraminą powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi, kołatanie serca czy nawet krwawienie śródczaszkowe. 

W takim razie, czym popijać leki?

Tabletki i kapsułki należy popijać dużą ilością płynów. Najlepszy wybór to woda. Dlaczego? Woda jest neutralna i nie reaguje z substancjami zawartymi w leku, a podanie dużej ilości płynów przyspieszy rozpuszczenie specyfiku i wpłynie na jego lepsze wchłanianie. 

 

Z uwagi na coraz większość ilość leków przyjmowanych przez społeczeństwo, problem interakcji między lekami a pożywieniem jest istotnym zagadnieniem w pracy Dietetyka, dlatego każdego Pacjenta należy poprosić o aktualną listę zażywanych leków. Przed przystąpieniem do tworzenia planu żywieniowego powinno się zweryfikować dobór odpowiednich produktów.